www.studiaturystyka.fora.pl

=Paolka87=

Pogrzebałam coś na moim kompie.. i znalazłam materiały z filozofii które brałam na pwsz może akurat coś się przyda...
FILOZOFIA

2006.10.02

Literatura:
Władysław Tatarkiewicz – „Historia Filozofii”
Józef Bocheński – „Zarys historii filozofii”
Czesław Bartnik – „Historia Filozofii”
O. Hoffe – „Mała historia filozofii”
Marias Vogt - „Historia Filozofii dla wszystkich”
Stefan Opara – „Filozofia – współczesne kierunki i problemy”
Jan Garalowicz – „Na ścieżkach prawdy”
RRR. Popkin, A.Stroll – „Filozofia - - najpopularniejszy na świecie podręcznik filozofii dla fiefilozofów”
R. Palacz – „Klasycy Filozofii”
Adam Sikora – „Spotkania z Filozofią”
Tadeusz Płóżański „Przyjaciel mądrości”

Filozofia – to jest cała historia wielkich sporów ludzkich o sprawy ważne. W filozofii nie ma dogmatów

Filozofia:
o posiada genezę grecko – rzymską.
o prawie najstarsza z nauk – liczy sobie 27 wieków
o obraca się w świecie abstrakcji
o jest wiedzą pojęciową
o jest najobszerniejsza i najogólniejsza
o uczy spojrzenia na otaczająca rzeczywistość, poszukując harmonii w świecie i w samym sobie
o jest nauką o tym, co dla ludzkości najważniejsze i najcenniejsze
o poszukuje odpowiedzi na pytanie: Czym jest otaczająca nas rzeczywistość? Skąd się wziąłem i po co?
o poszukuje sensu istnienia
o nie zadawalają ją odpowiedzi, jakie udziela religia na podstawowe pytanie
o nie zadawalają ją również odwoływanie się w szukaniu siły sprawczej do czynników transtendencjalnych

O Filozofii mówimy:
a) przez pryzmat historii filozofii
b) przez pryzmat głównych problemów, zagadnień, jakie stanowiły i stanowią. Człowiekiem jako gatunkiem zajmuje się filozofia – kim jest człowiek, dokąd idzie, cel istnienia, jaki powinien być w relacji z innymi. Filozofia szuka definicji prawdy
c) przez osobowość – najwybitniejszych postaci, które się przewinęły przez filozofię

Dorobek Filozofii greckiej do czasów Sokratesa
I. Skąd się wzięła filozofia i czym się zajęła na starcie?
II. Filozofia przyrody, filozofia bytu (kosmosu) w ujęciu: Talesa, Anaksymandra, Anaksymenesa
III. Heraklit
IV. Szkoła Eleacka Parmenidesa i Zenona z Elei
V. Starożytni atomiści: Leukip i Demokryt

2006.10.09

Filozofia pojawiła się u schyłku VII wieku p.n.e. w świecie greckim, zwłaszcza wśród grupy plemion jońskich. Pojawiła się pewna kategoria ludzi myślicieli, którzy wyrazili swoje niezadowolenie z odpowiedzi jakie na pytania o świat udzielała im grecka religia. W tym sensie więc można powiedzieć, iż filozofia jest swego rodzaju konsekwencją buntu przeciwko religii. Jednakże bunt przeciwko religii nie oznaczał, że pierwsi filozofowie negowali w ogóle sens wierzeń religijnych. Głosili oni jedynie tezę, że odpowiedzi dotyczącej świata i człowieka należy szukać gdzieś indziej. Szukanie tej innej odpowiedzi zrodziło właśnie filozofię.

W pierwotnym kształcie filozofia była wszech nauką, czyli całość wiedzy o świecie, jeszcze nie posegregowanej na dyscypliny.
Filozofia jest jedyną nauką, która specjalizuje się niejako w ogólnym obrębie całości. Chce ona budować ogólne wizje, koncepcje świata - kosmosu jako całości, ale w tej ogólnej wizji ma się zmieść także każdy najmniejszy szczegół (i jednostka ludzka i te 6.5 mld ludzkości).
Filozofia nie ma jednak precyzji matematyki, chemii, fizyki czy biologii. Nigdy tej precyzji nie osiągnie, bowiem materia którą się zajmuje, z natury rzeczy jest trudno definiowalna.

Filozofia jak każda nauka ma swoja historie, jest najstarszą z nauk. Dokonuje się periodyzacja filozofii (podział filozofii na pewne mniejsze jednostki czasowe)
Z europejskiego punktu widzenia periodyzacja filozofii wygląda tak:
1 Etap – filozofia starożytna /przełom VII/VI wieku p.n.e. –V wieku n.e./
2 Etap – filozofia średniowiecza /V wieku- XV wieku n.e./
3 Etap – filozofia nowożytna /schyłek XV wieku – jest problem z określeniem końcówki filozofii nowożytnej/
4 Etap – filozofia współczesna /+- lata 20te XX wieku/

W filozofii wyróżniamy działy:
I. Ontologia – samo pojecie powstało na przełomie XVII/XVII wieku.
Przedmiotem zainteresowania ontologii jest byt. W potocznym języku słowo byt jest całkiem inaczej definiowane. Byt w sensie filozoficznym – to jest wszystko to co nas otacza. Człowiek jest również bytem, ale jest bytem specyficznym.
Synonimem ontologii jest metafizyka.

Ontologia interesuje się szukaniem kryteriów wyróżniania poszczególnych rodzajów bytu/przedmiotów i rozważa sposoby ich istnienia.
W dziedzinie ontologii wyodrębniły się 3 stanowiska w spojrzeniu na byt:
1) Idealistyczne – świat niematerialny, duchowy (coś idealnego), nienamacalnego
2) Materialistyczne (naturalistyczne) – świat powstał z materii, jest realnie istniejący, rzeczowy, namacalny
3) Dualistyczne – człowiek jest idealną syntezą ducha i materii, jest najdoskonalszym z bytów żywych.
Stanowiska te zajmowali ludzie, którzy starali się rozwiązać problem początku budulca pierwotnego.

Inne stanowiska zajmowali ci którzy chcieli rozwiązać problem proporcji tegoż budulca:
1. Monizm – jest jeden budulec wyjściowy, podstawowy wszystkiego
2. Pluralizm – budulców jest wiele, dlatego wszystko jest zróżnicowane
3. Dualizm – są dwa budulce: materialny i idealny

II. Epistemologia (gnoseologia) – przedmiotem zainteresowania jest prawda (teoria poznania) .Episteologów nie interesowało co powstało pierwsze i jaki był budulec.

Epistemolog zadaje pytanie o:
 źródła wiedzy o świecie – zastanawiali się czy ich wiedza jest rzeczywiście pewna, czy to tylko złudzenie
 co poznajemy /pewność tej wiedzy/
 jak poznajemy /granice poznania/ – jak daleko ja mogę wniknąć w świat

W związku ze znalezieniem prawdy, pojawiło się kilka dróg do wiedzy pewnej:
 empiryzm (poznanie poprzez doświadczenie) – źródłem ludzkiego poznania są wyłącznie, lub przede wszystkim bodźce zmysłowe docierające do naszego umysłu ze świata zewnętrznego, zaś wszelkie idee, teorie itp. są w stosunku do nich wtórne
 racjonalizm – na tej drodze człowiek może poznać istotę rzeczy, zmysłem może tylko zewnętrznie dotrzeć do zjawiska (czyli źródłem poznania są właśnie idee, zaś bodźce zmysłowe mają znaczenie drugorzędne). Wg racjonalistów droga ta jest lepsza od empiryzmu, bo racjonalizm jest krytyczną obróbką, tego co od zmysłów do człowieka dociera. Poddaje on to procesowi myślenia, selekcji – uchwycić to co jest ważne i eliminować to co jest mało istotne.
 intuicjonizm – odrzuca empirie, i w dużej mierze odrzuca racjonalność. Intuicjonizm jest bowiem czymś poza sferą racjonalizmu. Czasem się mówi, że intuicja jest szóstym zmysłem człowieka.
 iluminizm - uznająca Boga za najważniejsze źródło wszelkiego poznania
 natywizm (natus – urodzony) – opiera się ona na twierdzeniu, że człowiek przychodzi na świat już z pełnią wiedzy! Rzecz polega na tym, że on nie wiem, o tym, iż on to wszystko wie. Musi się on jedynie nauczyć jak odkrywać w sobie tę wiedzę
 sensualizm – prymitywnie pojmowana empiria, zawężone doświadczenie. Droga ta wszystko sprowadza właściwie do zmysłów, liczy się tylko konkret.

Na gruncie epistemologii pojawiły się klasyczne stanowiska:
o optymizm teorio – poznawczy – wszystko jest poznawalne, człowiek wszystko potrafi pojąć, a jeśli jeszcze tego nie zrobił, to jest to tylko kwestia czasu. Trzeba tylko cierpliwie czekać – prędzej czy później człowiek pojmie wszystko
o agnostycyzm – tak naprawdę człowiek nigdy nie pozna całej prawdy, to co on poznaje, traktuje jako prawdę, to tylko się mu wydaje, że to cała prawda. Całość jego wiedzy tak naprawdę jest iluzją, jest ona do podważenia i można ją obalić.
o sceptycyzm – jest najbardziej zdroworozsądkowym podejściem do życia. Głosi aby nie zagłębiać się w nic bez reszty i zawsze podchodzić do wszystkiego z pewnym dystansem.

III. Antropologia filozoficzna – jest to filozofia człowieka. Antropologistów filozoficznych nie interesował wszechświat ani kosmos. W całym wszechświecie najważniejszy jest człowiek, „ja”

Na gruncie owej antropologii trwa spór o człowieka – można go pojmować na 3 sposoby:
1. Ujęcie mechaniczno - materialistyczne - człowiek jest pojmowany jako typowa cząstka świata materialnego. Jest przecież częścią tego świata.
2. Ujecie biologistyczne - człowiek jest częścią świata materialnego, ale przede wszystkim jest najwyższym elementem żywej części tego świata, czyli człowiek jest zwieńczeniem procesów biologicznych (to najwyższy twór materii ożywionej). Człowiek jako jedyny ma świadomość swojego istnienia (jest to biologistyczne ujecie człowieka)
3. Ujęcie spirytystyczne - człowiek jest niepowtarzalnym, samoistnym bytem duchowym. To co jest w nim niematerialne, to jest jego świadomość, duchowość, która decyduje o tym, że jest człowiekiem

2006.10.16

Styk miedzy filozofią a światopoglądem.

Światopogląd – jest to uporządkowany zespół przekonań, postaw, twierdzeń i ocen oraz norm. Pozwalają na ukształtowanie spójnej, całościowej wizji świata i mnie samego w tym świecie.

Wykształciło się szereg typów światopoglądu:
 Teistyczny (idealistyczny) – pierwotne jest to, co jest boskie (niematerialne, duchowe, idealne). Punktem wejścia i wyjścia oraz oparcia jest Bóg. Człowiek przez pryzmat Boga wyrabia sobie stosunek na świat
 Naturalistyczny (materialistyczny) – materia jest odwiecznym bytem, zaś bóg jest wtórny, zrodzony z materii (bóg nie stworzył ludzi, to ludzie stworzył boga)
 Deistyczny – bóg jest twórca świata, ale na tym kończy się jego rola. Po to go wyposażył w prawa natury, aby ludzie teraz je odkrywali . I dzięki temu poznają świat i podporządkowują go sobie – bóg nie jest im potrzebny
 Nihilistyczny (nihil – nic) – jego istotą jest totalne negowanie istnienia i wszystkiego (wszystko jest niewarte). Pogląd tej jednak godzi sam w siebie, bo jeśli nic nie jest warte, w tym ja, to i ten pogląd jest bezsensu, i on nie jest nic wart!!
 Egzystencjalistyczny – to co jest naprawdę godne refleksji, to jest sama ludzka egzystencja, nasze istnienie oraz poszukiwanie w istnieniu (czyli w egzystencji) esencji, tj. sensu. Światopogląd ten w zasadzie niewiele uwagi zwraca na świat, przede wszystkim skupia się na człowieku
 New Age (synkretyczny światopogląd) – powstał z buntu przeciw wszystkiemu co istniało wcześnie, buntuje się przeciwko starym regułom i wartością. New Age jest synkretyczny tj. jest zlepkiem wielu poglądów. Jego cechą charakterystyczną jest odwrócenie się od współczesnej cywilizacji. Głosi on tezę, iż człowiek powinien maksymalnie zbliżyć się do natury
 Wschodniego monizmu panteistycznego – jest on typowy dla wielkich religii wschodu (Chin, Indii). Wg niego wszystko się kręci w kosmicznej pętli, a kosmos jest spirala. Człowiek umiera, ale wraca w innym wcieleniu. Istota ludzka jest mało ważna, liczy się cały kosmos

2006.10.23

Okres presokratyczny

Do najwybitniejszych greckich filozofów żyjących przed Sokratesem i nazywanych przedsokratejskimi (presokratykami) należą:
 Tales z Miletu
 Anaksymander
 Anaksymenes
 Pitagoras
 Heraklit
 Parmenides
 Ksenofanes
 Anaksagoras
 Demokryt

Filozofia Heraklita
Heraklit zapoczątkował całą szkolę uprawiania filozofii, której istota sprowadza się do tego, że cała rzeczywistość (w jego ujęciu: natura, kosmos, wszechświat) jest dynamiczna. Cechą natury jest wewnętrzny dynamizm, a ten dynamizm powoduje permanentną zmienność w rzeczywistości. Heraklit jest ojcem tzw. determinizmu (w jego ujęciu oznacza odwieczną siłę, która tak naprawdę steruje biegiem rzeczy, człowiek nie ma żadnego wpływu na rzeczywistość)
Nauczał, że wszystko jest w wiecznym ruchu - zmienia się, porusza, przeobraża, staje się.
Wprawdzie niekiedy rzeczy zdają się trwać, ale trwanie ich jest złudzeniem. Nie ma rzeczy o stałych własnościach; nie ma bytu, jest tylko stawanie się. Ta teoria powszechnej zmienności, ten "wariabilizm" powszechny jest najbardziej znanym poglądem Heraklita i otrzymał jego imię: nazywany jest heraklityzmem.
Z kolei Eleaci negowali wielość i ruch , akceptowali absolutną jedność bytu - "Byt jest, a niebytu nie ma"
Szkoła elejska (inaczej eleaci) – szkoła filozoficzna w starożytnej Grecji. Wierzyli w jednorodność materii, odrzucali istnienie czasu i ruchu, co wykazywał między innymi Zenon z Elei

Eleaci – grupa filozofów, ojcem eleatów określa się Parmenidesa, jego uczniem był Zenon z Eleii (znany z Paradoksów Zenona)

Twierdzenie Parmenidesa - "Byt jest, a niebytu nie ma".
Mówił on, że byt to jest coś realnie istniejącego. Parmenides rozumował tak: bycie może sprowadzić się do przejścia z formy bytu w niebyt. Efektem ruchu bytu może być tylko niebyt, a niebyt to przecież coś absurdalnego, bo niebyt, to jest coś co nie istnieje. A zatem nie można czemuś nieistniejącemu przypisać istnienia, a niebyt byłby konsekwencją zjawiska ruchu w bycie. Z tego wynika, że ruch nie istnieje. A zatem, to co uważamy za ruch jest tylko ZŁUDZENIEM!!!

Paradoksy Zenona z Elei /dowody o niemożności ruchu /
• Dychotomia (Achilles i żółw) – przedmiot, aby przemierzyć jakąś drogę, najpierw musi przebyć połowę tej drogi, ale zanim do niej dotrze, musi przebyć połowę połowy itd. W ten sposób, jako że zawsze można znaleźć połowę odcinka, ruch nie może się w ogóle rozpocząć. Ilustracją tego paradoksu jest opowieść o Achillesie i żółwiu. Achilles i żółw stają na linii startu wyścigu na dowolny, skończony dystans. Achilles potrafi biegać 2 razy szybciej od żółwia i dlatego na starcie pozwala mu się oddalić o 1/2 całego dystansu. Achilles, jako biegnący 2 razy szybciej od żółwia, dobiegnie do 1/2 dystansu w momencie, gdy żółw dobiegnie do 3/4 dystansu. W momencie gdy Achilles przebiegnie 3/4 dystansu, żółw znowu mu "ucieknie" pokonując 3/4+1/8 dystansu. Gdy Achilles dotrze w to miejsce, żółw znowu będzie od niego o 1/16 dystansu dalej, i tak dalej w nieskończoność. Wniosek: Achilles nigdy nie przegoni żółwia, mimo że biegnie od niego dwa razy szybciej.
• Strzała – załóżmy, że lecąca strzała pokonała określony dowolny odcinek drogi. Można więc powiedzieć, że w momencie startu można ją było znaleźć na początku tej trasy, a na mecie na końcu. Pytanie jednak, gdzie przebywała w trakcie pokonywania tej drogi. Można odpowiedzieć, że w połowie czasu pokonywania tego odcinka musiała być niewątpliwie w połowie odcinka. Powstaje jednak znowu dylemat, gdzie była w trakcie gdy pokonywała połowę połowy tego odcinka. Znowu można odpowiedzieć, że w 1/4 odcinka. Powstaje jednak znowu dylemat gdzie była w 1/8 czasu... Takie rozważanie prowadzi nas w końcu do wniosku, że albo musi istnieć tak mały odcinek drogi, który da się pokonać bez czasu, albo tak mały czas, w trakcie którego strzała nie pokonuje żadnego odcinka. W przeciwnym razie nie można by w każdej chwili jej lotu ustalić, gdzie przebywa. Jednak obie alternatywy - małego odcinka i małego okresu są nie do przyjęcia, bo cały odcinek składać się musi z sumy takich małych odcinków - co prowadziłoby do wniosku, że na pokonanie całego odcinka nie potrzeba też czasu. Podobne rozumowanie można przeprowadzić dla małych okresów czasu, z którego wyniknie, że strzała nie może się w ogóle poruszać.
Inny pogląd reprezentowali pitagorejczycy
Wyznawcy doktryny rozwiniętej przez Pitagorasa i jego następców w szkole religijno -filozoficzno - naukowej, którą założył Pitagoras w Krotonie w Wielkiej Grecji

Pitagorejczycy uważali liczbę za zasadę świata, który miał być tworzony przez byty zarówno skończone, jak i nieskończone.

Według Empedoklesa, zasada bytu ( arche) jest czworaka i tworzą ją cztery, nazwane później żywiołami, elementami, lub pierwiastkami. Są to ziemia, woda, powietrze i ogień. Elementy są wieczne, bo "to, co jest", nie powstaje, nie przemija i jest niezmienne. Wg niego rzeczywistość jest zmienna i szalenie zróżnicowana.

Anaksagoras – skrajny pluralista, głosił tezę, że „wszystko jest we wszystkim”
Twierdził, iż składniki świata są niezmienne, tak jak Empedokles uważał, iż cząstki mogą łączyć się i rozpadać. Sądził jednak, że każda substancja posiada swój własny rodzaj cząsteczki. Jest ich niezliczona ilość. Nazwał je zarodkami. Zarodki można dzielić w nieskończoność. W każdej cząsteczce zawarte są wszystkie inne cząsteczki występujące w niej w różnych proporcjach. Na przykład człowiek jedząc zarodki mięsa zjada jednocześnie zarodki mięśni, kości, krwi, odżywiając w ten sposób swój organizm

Demokryt – twierdził, że najmniejszym elementem, budulcem wszystkiego jest atom. Atomów jest nieskończona ilość, a one różnią się między siebie (zapachem, kształtem, budową)

2006.10.30
Filozofia grecka w epoce klasycznej

Na początku V wieku p.n.e. narodziła się antropologia człowieka (filozofia człowieka). Ojcami antropologii człowieka są sofiści, natomiast bodźcem, założycielem w pełnym tego słowa znaczeniu jest Sokrates.

W tym czasie Ateny weszły w etap demokracji bezpośredniej, która oznaczała, iż każdy obywatel ateński miał prawo brania udziału w zgromadzeniu ludowym. Na te spotkania z reguły chodzili ludzie bogaci. Idąc na zgromadzenie ludowe trzeba było umieć się zachować:
- zabierać głos
- dyskutować
- logiczne argumentować
- zjednywać sobie sympatie wyborców

Bogaci – konnica
Średnio bogaci – piechota
Biedni – flota, wioślarze

Sofiści uczyli młode pokolenie Ateńczyków do życia w dorosłym społeczeństwie ateńskim. Jednakże minusem ich było to, że uznawali się za intelektualną elitę tego społeczeństwa.
Uważali, że prawda jest relatywna (jest czymś względnym). W praktyce nie ma żadnego fundamentu, na którym można cokolwiek trwałego zbudować. W rzeczywistości wszystko zależy od ujęcia problemu, od argumentacji.

Sofiści są twórcami dialektyki.
Dialektyka (znaczenie)
1. Sztuka prowadzenia rozmowy (w starożytności)
2. Sztuka prowadzenia rozmowy, tak aby zawsze było „na moje” (w przypadku sofistów)
3. Inteligenta sztuka prowadzenia słuchacza przez rozumowanie takimi drogami, aby on sam dochodził do najważniejszych odkryć (w przypadku Sokratesa)

Sofiści postawili na wysokim poziomie retorykę.
Retoryka – sztuka publicznego przemawiania

Demagog (kiedyś) – wódz ludu, tak w starożytnej Grecji w czasach demokracji nazywano doskonałych mówców potrafiących wpływać na decyzje zgromadzenia ludowego
Demagog (dziś) - /dzisiaj ten termin ma negatywne zabarwienie/ polityk, działacz, głoszący hasła obliczone na łatwy efekt, poklask, schlebiający masom, szafujący próżnymi obietnicami, budzący nieziszczalne nadzieje, wysuwający w imieniu mas żądania nie do spełnienia

Sokratesa nie interesowała kosmologia, interesował go człowiek
„Zostań sobą, bo tylko ty się do tego nadajesz”
„Cokolwiek zrobisz – będziesz żałował”
Sokrates nie zostawił po sobie żadnych pism!! Wiemy o nim od jego uczniów (najwięcej od Platona)
Sokrates był klasycznym natywistą
natywizm – człowiek przychodzi z wiedzą na świat, ma ją tylko odkryć w sobie < wszystkie pojęcia, które znamy, są w naszym umyśle od urodzenia>
Sokrates jest mistrzem heurezji (zadawania pytań i wyciągania z tych pytań odkryć i wniosków).
Uważał on, że ludzie z natury są dobrzy, nie ma człowieka złego z urodzenia. Robią źle, bo nie umieją odróżnić dobra od zła. Przyczyną czynienia zła jest niewiedza!!!

2006.11.06

System filozoficzny – jest to ogólna koncepcja świata, relacji zachodzących w tym świecie, źródeł wiedzy o tym świecie i co najważniejsze człowieka w tym świecie i relacji zachodzących miedzy ludźmi.

Mówimy, ze mamy do czynienie z systemem filozoficznym wtedy, jeśli na gruncie tegoż systemu logicznie da się zinterpretować to co jest największe (kosmos) oraz każdy, najbardziej nawet nieprawdopodobny jednostkowy szczegół.

Platonizm
Arystokles – prawdziwe imię Platona
Jest on twórcą system platońskiego.
Był on uczniem Sokratesa, jednak w pewnym momencie ich drogi się rozeszły. Platon wiele podróżował po ówczesnej Grecji.
387 roku p.n.e.– Platon otworzył szkołę, która istniała do 529 roku (została zlikwidowana przez cesarza bizantyjskiego Justyniana). Zajmowano się w niej przede wszystkim filozofią i matematyką, a także retoryką i naukami przyrodniczymi.

Jego dzieła maja charakter dialogu (jest ich 35)

Koncepcja Platona:
Realny świat (świat materialny) istnieje. Składa się na niego mnóstwo rzeczy jednostkowych, które mają jakąś nazwę, określoną jakimś pojęciem. Istnieje również świat idei (świat niematerialny).
Wg niego idee są:
- odwieczne
- doskonałe
- statyczne
- hierarchiczne (są ułożone wg stopnia doskonałości)

Idee są od zawsze, realny świat jest później – jest on marną kopią doskonałych idei. Oznacza to, że koncepcja platońska jest dualistyczna.
Występują zatem dwa elementy:
- doskonały świat idei jako wzorzec
- świat rzeczy realnych (gorszy)
Platon jest klasycznym dualistą, a zarazem idealistą (idealista obiektywnym)

Jaskinia platońska
Czyli: jest jaskinia, w jej ciemnym wnętrzu siedzą skrępowani łańcuchami ludzie, nie mogą ruszać głowami ani tułowiem, tkwią odwróceni tyłem do jedynego niewielkiego wyjścia z Jaskini. Widzą oni jedynie tańczące cienie powstające na skutek małego strumienia światła docierającego z zewnętrznego świata oraz płonącego ognia wewnątrz groty. Cienie te są dla ludzi uwięzionych w Jaskini jedynymi, prawdziwymi składnikami rzeczywistości, którą poznają tylko za pomocą zmysłów. Żyjąc w takim zamknięciu od urodzenia, nie zdają sobie sprawy z istnienia świata poza ich więzieniem- poznaniem zmysłowym. Oni nie są świadomi tego, że są w więzieniu. Człowiek żyjący w pewnym hermetycznym, odizolowanym środowisku, przyjmuje za jedyne, oczywiste i słuszne to, co go otacza, ponieważ nie zna niczego innego

Platon wymyślił sobie budowniczego świata – Demiurga, który nadaje kształty wiecznej, bezkształtnej materii według wzorców, jakie stanowią doskonałe idee.

Arystoteles
Był uczniem Platona

Arystoteles w Atenach założył własną, konkurencyjną do Akademii szkołę filozoficzną zwaną Liceum, która była wspierana przez Aleksandra Macedońskiego i wkrótce przyćmiła Akademię.

Stworzyła on system filozoficzny (klasycznie dualistyczny), konkurencyjny dla systemu platońskiego.

Arystoteles odrzucił platoński świat idei. Wg niego istnieje tylko świat realny, który ma dwa elementy:
- materia
- forma

Materia – to jest budulec, to jest cos, z czego materialnie istniejące rzeczy są zbudowane. Materia jest martwa, jest statyczna
Forma – to jest dynamiczny element jednostkowej rzeczy. To forma nadaje materii jej jednostkowy wyraz.

Czyli rzeczywistość jest dynamiczna, dzięki temu, ze forma zawiera się w materii (dynamika oznacza ruch), czyli świat znajduje się w ruchu.

Ruch Arystoteles pojmował dość specyficznie – ruch w danym momencie jest skutkiem czegoś poprzedniego (ruch zapoczątkuje jakąś przyczynę, za nią jest skutek i tak w kółko).
Wg niego ruch został wprowadzony przez siłę, zwana pierwszym poruszycielem. Twierdził on również, iż ruch jest liniowy.

2006.11.13
Filozofia średniowieczna

476 n.e. – formalnie koniec cesarstwa rzymskiego na zachodzie
529 n.e. – rok zamknięcia Akademii platońskiej
Mówi się często, że te dwie daty są końcem starożytności i początkiem średniowiecza

Filozofia średniowieczna nakładała się (na połowę tegoż ostatniego okresu filozofii starożytnej) na neoplatonizm.

Filozofia średniowieczna, jest zarazem filozofią chrześcijańską.
Filozofie chrześcijańską możemy datować (jeśli chodzi o jej urodziny) na przełom II i III wieku (kiedy trwa jeszcze starożytność)

Koniec średniowiecza datuje się (+-) schyłek wieku XV
W sensie historycznym koniec tej epoki podaje się dwie daty:
- 1453 – zdobycie Konstynopola przez Turków
- 1492 – odkrycie Ameryki przez Kolumba

Rodząca się myśl chrześcijańska została zagrożona przez tzw. manicheizm (była to i religia i filozofia). Powstała ona na terenie Persji, stworzona przez Maniego.
Manicheizm - była to klasyczna religia typy synkretycznego (zbieranina wszystkiego, co się tylko dało). Był syntezą wielu religii: staroirańskiego zoroastryzmu, buddyzmu i chrześcijaństwa.
Podstawowym elementem manicheizmu jest dualizm. W świecie toczy się walka między dwoma przeciwstawnymi pierwiastkami: światłem (dobrem) i ciemnością (złem).

Paruzja - według Nowego Testamentu i doktryny wczesnego chrześcijaństwa oznacza zapowiadany przez proroków powrót Chrystusa w chwale pod koniec dziejów na świat, jako triumfatora nad złem, wskrzesiciela umarłych i sędziego świata.

Filozofie chrześcijańska można podzielić na 4 podokresy:
1) Patrystyczny (tzw. epoka Ojców kościoła) Datuje się on na przełom II/III wieku n.e. do (+-) VIII wieku n.e. Wybitni teologowie tamtego czasu dopracowali chrześcijaństwo jako system religijny (Chrystus gotowego systemu nie „przyniósł” ze sobą). W tym okresie bardziej koncentrowano się koronacji teologicznej niż filozoficznej.
2) Wczesna scholastyka – VIII – XI, przenosi się na zachód Europy (główne ośrodki)
3) Rozkwit scholastyki – XII – XIII wiek
4) Schyłek scholastyki – XIV – XV wiek

Z każdym z tych podokresów, na gruncie filozofii chrześcijańskiej występuję inne rozłożenie akcentów. Cechą generalną jest to, że w całym okresie średniowiecza filozofia traci swoją autonomię, przestaje być autonomiczną, samodzielna nauka dla siebie. Została podporządkowana teologii!!

2006.11.20

Periodyzacja i charakterystyka filozofii nowożytnej

Filozofie te można podzielić na kilka podokresy:
1) Filozofia renesansowa – schyłek XV wieku – (-+) cały wiek XVI
2) Okres Przedkantowski – do połowy wieku XVIII, nastąpiło swoiste rozdwojenie, były dwie drogi uprawiania filozofii. Wyróżniamy zatem dwa zasadnicze nurty:
a. Kontynentalny racjonalizm – czyli co się generalnie działo na kontynencie europejskim ( a w szczególności Francja, Niemcy, Holandia)
b. Brytyjski empiryzm krytyczny –
3) Okres Kantowski – II polowa wieku XVIII,
4) Okres powstawania wielkich systemów filozoficznych – 2 i 3 ćwierćwiecze wieku XIX. W tym czasie powstały główne systemy filozoficzne Europy
5) Schyłek filologii nowożytnej - faza ta kończy się po I wojnie światowej

Charakterystyka filozofii nowożytnej:
To co nazywamy nowożytnością (w najszerszym w sensie tego słowa znaczeniu) jest pewną syntezą trzech wielkich, nakładających się na siebie zjawisk:
1. Renesans (Odrodzenie) był reakcją na średniowiecze, był antytezą średniowiecza. Dokonał on pierwszego wielkiego przewrotu w myśleniu europejczyka. Renesans zapoczątkował antropocentryzm (reakcja na teocentryzm). Przejawem antropocentryzmu był humanizm (rozumiany jako prąd umysłowy, jako sposób myślenie o rzeczywistości, z człowiekiem w roli głównej)
2. Wielkie odkrycia geograficzne - (schyłek XV wieku) – nałożyły się one na epokę nowożytną. Europa się wyzwoliła się z zaścianka śródziemnomorskiego (od starożytności do wielkich odkryć tak naprawdę to co ważnego działo się w Europie w sensie politycznym, kulturowym, naukowym działo się w basenie Morza Śródziemnego). Morze śródziemne straciło dotychczasowo dotychczasową rangę, w którą wielu wierzyło.
3. Reformacja – ruch zaczął się najpierw pod hasłami religijnymi (spór między teologami o „odpusty”), potem okazało się iż spór o kwestie teologiczne nabrał charakteru politycznego i społecznego, była gigantyczna rewolucja (ale tylko w świecie chrześcijaństwa rzymsko – katolickiego). Reformacja spowodowała nieodwracalne skutki w chrześcijaństwie zachodnim – w sensie czysto religijnym powstał zupełnie nowy nurt (kościoły ewangelickie)

W ramach tych trzech zjawisk ukształtował się typ mentalny, intelektualny nowożytnego europejczyka.

2006.11.27
Historia nowożytna

Przedstawiciele:
- John Locke
- David Hume
- George Berkeley
- Kant

Kant

Podstawowymi cechami jego koncepcji filozoficznej są:
- agnostycyzm względem tak zwanych rzeczy samych w sobie (np. Boga)
- aprioryzm w stosunku do zjawisk.

Rozwój filozoficzny Kanta dzieli się na dwa okresy:
- przedkrytyczny – napisał ” Ogólna historia przyrody”
- krytyczny - główne dzieła okresu krytycznego:
- „Krytyka czystego rozumu”
- „Krytyka praktycznego rozumu”
- „Krytyka władzy sadzenia”

W dziełach swych zajął się kolejno: teorią poznania, etyką oraz estetyką

Twórca filozofii krytycznej lub transcendentalnej, zakładającej, że podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu.

W okresie krytycznym Kant rozpoczął dzieło, które miało być "przewrotem kopernikańskim" w filozofii. System Kanta podważał wszystkie dotychczasowe systemy; najistotniejszym było w nim dokonanie rozdziału między niepoznawalnymi "rzeczami samymi w sobie" a poznawanymi fenomenami, rozróżnienie w poznaniu czynnika podmiotowego i przedmiotowego, teoria form apriorycznych i głoszenie uwarunkowania przedmiotu poznania przez podmiot.

Podstawową tezą Kanta jest, że poznanie nie jest przyswajaniem sobie treści istniejących w rzeczach, ale tworzeniem tych treści przez poznający umysł (transcendentalny idealizm).

W swojej etyce Kant dokonał krytyki eudajmonizmu, twierdząc, że moralnym jest tylko postępowanie motywowane wolą spełniania obowiązku (imperatywem kategorycznym).

eudajmonizm - doktryna etyczna utrzymująca, że szczęście powinno być fundamentem i celem życia moralnego.
Pogłębionej krytyce doktrynę e. poddał I. Kant, twierdząc, że etyka powinna opierać się na powinności i obowiązku, które ze szczęściem się wykluczają.

imperatyw kategoryczny - centralny dla etyki I. Kanta bezwarunkowo obowiązujący nakaz moralności, którym człowiek "autonomicznie" (a więc m.in. niezależnie od boskiej kary czy nagrody) stanowi prawo dla samego siebie. W formule Kanta brzmi: "Postępuj tak, byś zawsze mógł chcieć, aby zasada twojego postępowania była prawem powszechnym"

Podział sądów według Kanta

sądy : 1. analityczne
a).a priori -oparte na zasadzie sprzeczności; objaśniają posiadaną wiedzę i mają charakter definicji; występują w matematyce i pojawiają się w metafizyce
b.a posteriori- nie istnieją

sądy: 2. syntetyczne
a).a priori-sądy metafizyki we właściwym sensie; dostarczają wiedzy powszechnej i pewnej
b.a posteriori- wywiedzione z doświadczenia; poszerzają naszą wiedzę; występują w przyrodoznawstwie

Myślenie wg Kanta to zdolność tworzenia pojęć oraz zdolność wyciągania wniosków.

Rozsądek to zdolność łączenia a priori

W procesie poznania nas umysł przekracza siebie, wykracza z siebie (umysł ma charakter transcendentny)

Wyróżnił on dwa etapy poznania:
- wiedza rozsądku –zadaniem rozsądku jest dostrzeżenie przyczyn wiedzy bytów (szukanie związków)
- wiedza rozumu - ostateczny skutek poznania.

Kant mówi, że rzeczywistość można podzielić na dwie sfery :
- rzeczywistość samą w sobie czyli noumen (istota rzeczy, rzecz sama w sobie)
- zjawisko czyli fenomen

Fenomeny to wszystko to, co jest dostępne naszemu poznaniu

2006.12.04

Kant
Aktywny w procesie poznania jest człowiek, dzięki tym wrodzonym fenomenalnym cechom swojego umysłu.
Kant spojrzał w inny sposób na proces poznania. Jest granica głębokości poznania. Sformułował on tezę, że człowiek w rzeczywistości musi się ograniczyć do mniej czy bardziej dokładnego, ale poznania zjawiskowej strony poznawanego kawałka rzeczywistości (tych wszystkich fenomenów, którymi ta rzeczywistość na nas oddziaływuje).

W. Hegel
Jest twórcą systemu idealistycznego (idzie za Platonem i średniowiecznymi filozofami). Nie wprowadza on Boga do swojego systemu. Hegel jako filozof pojęciem Boga się nie posługuje i nie zapycha braków swoich koncepcji, swojego systemu interwencją boska (mimo ze był luteraninem). Używa on natomiast pojęcia absolut (zamiast pojęcia Bóg).

Absolut u Hegla to jest czysty duch (czysta idea), który posiada absolutną samoświadomość. Wg niego absolut jest tezą, punktem wyjścia. W wyniku jego wewnętrznej dynamiki wyłania się z siebie. Efektem tego jest przyroda. Skoro absolut jest tezą, to przyroda jest antytezą punktu wyjścia. Proces ten nie kończy się na wyłonieniu świata Proces dynamizmu w świecie przyrody trwa dalej, w ten sposób dochodzimy do etapu trzeciego - syntezy, a nią jest człowiek (synteza tezy i antytezy, czyli ducha i materii)

ABSOLUT PRZYRODA CZŁOWIEK

TRIADA = TEZA + ANTYTEZA + SYNTEZA
(ogniwa pewnego zamkniętego okresu)

Mechanizm dziania się tego trójogniwowego dynamicznego procesu Hegel nazwał dialektyką.

W tej trzeciej fazie powstaje życie społeczne. Teraz ta triada powtarza się w kolejnych cyklach, ale już w życiu społecznym. Z punktu widzenia Hegla Duch Świata (rozum dziejowy) kieruje historią społeczeństwa według własnego kierunku, na to co robi Duch Świata przeciętny człowiek nie ma pojęcia. Duch świata realizuje się przez społeczeństwo (przez państwa narodów, wszystkie instytucje). Na płaszczyźnie filozofii politycznej oznaczało to, że państwo (w konkretnej sytuacji państwo pruskie) jest szczytem rozwoju Ducha. Głosi on tezę, że wszyscy powinni brać przykład z państwa pruskiego.

Celem generalnej dynamiki tej ewolucji ducha świata jest poszerzanie zakresu ludzkiej wolności. Historycznie rzecz biorąc wykształciły się różne formy prezentacji ludzkiej wolności. Z biegiem czasu coraz więcej ludzi ma świadomość bycia wolnymi i z tej korzysta.
Wyróżnia on następujące fazy:
I FAZA – starożytny wschód – zakres wolności jest prawie serowy, wolny jest w istocie tylko władca (panujący) wszyscy są od niego zależni
II FAZA – starożytność klasyczna – zakres wolności się poszerza (znacznie)
III FAZA – pojawienie się chrześcijaństwa – pojawienie się Chrystusa upowszechniło wolność w sensie tezy - wobec Chrystusa wolni byli wszyscy