www.studiaturystyka.fora.pl

=Paolka87= · Wysłany: Sob 14 Mar 2009 17:31 Temat postu: Wykłady

Tylko Wykłady:

Pedagogika Czasu Wolnego Wykład nr.1 08/03/2009r.
Dr. Bożena Alejziak
e-mail: [link widoczny dla zalogowanych]

PROGRAM PRZEDMIOTU:
1. Historia problematyki czasu wolnego.
2. Koncepcja czasu wolnego. Definicje podstawowych pojęć: czas wolny, czas na wpół wolny, rekreacja, wczasowanie, czas pusty, czas wolny dyspozycyjny.
3. Funkcje czasu wolnego w ujęciu różnych autorów. Determinanty zachowań wolno-czasowych. Klasyfikacje i typologie stylu życia.
4. Pedagogika czasu wolnego: samodzielna dyscyplina czy specjalność w ramach pedagogiki społecznej.
5. Pedagogika i jej metody badawcze.
6. Istota, cele i metody wychowania do czasu wolnego.
7. Środowiskowe uwarunkowania kształtowania wzorów zachowań wolno-czasowych dzieci i młodzieży.
8. Problematyka społeczno-wychowawcza czasu wolnego dzieci i młodzieży. Specyficzne ograniczenia i potrzeby tej kategorii.
9. Problematyka społeczno-wychowawcza czasu wolnego ludzi dorosłych. Specyficzne cechy, determinanty tej kategorii. Andragonika czasu wolnego. Specyfika metod i form pracy wychowawczej do rekreacji ludzi dorosłych. Rola samowychowania- rozpoczyna się w okresie dorastania.
10. Problematyka społeczno-wychowawcza czasu wolnego emerytów. Zagadnienie wychowania do starości w aspekcie przygotowania człowieka do nowej sytuacji egzystencjalnej jest rola emeryta.
11. Zagadnienie waloryzacji form czasu wolnego. Problemy upowszechnienia społeczne wartościowych form czasu wolnego i przeciwdziałania patologicznym zachowaniom w czasie wolnym.
12. Resocjalizacyjne funkcje zajęć wolno-czasowych.
Ograniczeniem czasu wolnego jest zdrowie człowieka. Złe sposoby spędzania czasu wolnego to : patologie – brak kin, teatru, spędza się czas uciekając do narkotyków, alkoholu czy kradzieży.

LITERATURA PODSTAWOWA:
• Pięta J. „Pedagogika czasu wolnego” Almmer/ Warszawa /2008
• Tauber D.R „ Pedagogika czasu wolnego. Zarys problematyki, Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii” Poznań/1998

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
• B. Alejziak „ Samowychowanie a turystyka” Albis/Kraków/2008
• Czerepniak, Walczak M. „Wychowanie do czasu wolnego”[w

Duziakowa M „Wychowanie. Pojęcia. Procesy, Kontakty” .2 /GWP/Gdańsk/2007
• Maj.B „ Społeczne uwarunkowania rekreacji ruchowej i turystyki młodzieży wielkomiejskiej” Implus /Kraków/2007
• Walczak M „ Wychowanie do czasu wolnego” WSP/Zielona Góra /1994
• Kamiński A „ Czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza” Wrocław /1965

Istota Czasu wolnego
Czas wolny stanowi pewien ograniczony okres jakim człowiek dysponuje.
W budżecie czasu dorosłej osoby obok czasu wolnego można wyróżnić :
• Czas przeznaczony na zaspokojenie potrzeb biologicznych
• Czas związany z pracą zawodową
• Czas obowiązków pozazawodowych

Specyficzne cechy czasu wolnego:
Czas wolny to czas pozostający do osobistej dyspozycji człowieka po spełnieniu przez niego obowiązków zawodowych rodzinnych, szkolnych oraz „ po zaspokojeniu potrzeb biologicznych organizmu”.

Specyficzne cechy czasu wolnego:
1. Nie otrzymuje się wynagrodzenia
2. Służy realizacji potrzeb autotelicznych ( nie oczekujemy nagrody, wynagrodzenia za te zadania. Realizacja dla własnej przyjemności).
3. Należy do sfery spraw prywatnych swoboda podejmowania decyzji zgodnie z własna hierarchia potrzeb wartości preferencji obyczajami itp.

Długość czasu wolnego:
Wybór określonych zajęć uzależniony jest od długości czasu wolnego.
 Krótki czas wolny- w ciągu doby
 Średni czas wolny- w ciągu weekendu
 Długi czas wolny – w ciągu tygodnia

Czas wolny a cywilizacja przemysłowa:
 produkt cywilizacji przemysłowej
 wyraźne rozdzielenia czasu pracy i czasu po pracy
 umasowienie czasu wolnego

Wzrost zasobów czasu wolnego:
Jest możliwy w wyniku 2 procesów wymiaru :
A. * zmniejszenie dziennego czasu pracy
• Ograniczenie liczby dni pracy w tygodniu
• Wydłużenie urlopu wypoczynkowego
• Obniżenie wieku emerytalnego
B. Rozwój rynku dóbr czasooszczędnych (pochodną postępu technicznego)
EFEKT: ZMIENIAJACA SIĘ CYWILIZACJA TO ZMIENIAJĄCY SIĘ CZŁOWIEK I JEGO OTOCZNIA, TO ZMIENIAJĄCY SIĘ SPOSÓB ZAGOSPODAROWANIA CZASU WOLNEGO.

Cechy cywilizacji konsumpcyjnej:
 Hedonizm konsumencki, czyli dążenie do podnoszenia poziomu życia.
 Specyficzne sposoby zachowań w czasie wolnym
 Dominująca rola klasy średniej – generowanie nowego stylu i sposobu życia.
 Czas wolny i sposoby jego zagospodarowania to nośnik informacji o sytuacji materialnej i pozycji społecznej jednostki.

Czas wolny – przegląd definicji:
Pojęcie czasu wolnego :
• Badania prowadzone prze Międzynarodową Konferencje UNESCO (1957r.) i uznanie czasu wolnego zgodnie z definicja francuskiego socjologa J. Dumazediera.

Czas wolny- to wszelkie zajęcia jakim może oddawać się jednostka z własnej ochoty bądź rozrywki, bądź dla rozwijania swych widomości lub dla bezinteresownego kształcenia się dobro walonego udziału w życiu społecznym, poza obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi i społecznymi.

Różnorodne rozumienie czasu wolnego
Z punktu widzenia:
• Psychologii – to czas odprężenia relaksu walki ze stresem i zmęczeniem.
• Socjologii- to czas podtrzymywania więzi społecznych i nawiązywania relacji jednostki z innymi.
• Ekonomi – to czas nieprzeznaczony na prace, czynności zarobkowe.

ETYMOLOGIA:
• Ang. „leisure” łać. Licere „ być wolnym”
• Język polski „ czas wolny” free i leisure
• Free time – odnosi się do rozmiarów czasu i jego odcinków tj. czas zegarowy – godziny i minuty.
• Leisure – oznacza pewną całość złożoną z czynności nieprodukcyjnych (czas wolności , spokoju, kontemplacji, uwolnienie od obowiązków i przymusów).

Teoretyczne podejście do czasu wolnego:
1. Klasyczne
2. Społeczne
3. Kładące nacisk na obligatoryjność czynności i zachowań
4. Związane ze stanem ducha i umysłu
5. Jako przeciwieństwa pracy
Każde podejście bada inna sferę czasu wolnego.

KLASYCZNE PODEJŚCIE:
Opiera się na poglądach Arystotelesa. Wg S. Simpson i C.Yoshioka czas wolny to :
a. Podstawowa wartość kultury
b. Czas poświęcony sztuce i społeczeństwu., aktywność fizyczna oraz kontemplacja.
c. Czas pokoju i umiarkowania, składowa godziwego życia.
Klasyczne podejście:
1. Nurt nowoczesnej filozofii czas wolny (J. Pieper). Czas wolny podobnie jak kontemplacja jest wyższym stanem ludzkiego bytu wyzwala zdolności, wznoszenie się ponad zwyczajne szare życie, pozwala na samorealizacje i odnalezienie sił życiowych, powodujących znosić wszystko to co wynika z konieczności podejmowania pracy.
2. Podobnie S. de. Grazia. Czas wolny nagazuje duchową i psychiczna stronę jednostki jest stanem wewnętrznego ukojenia, kontemplacji , spokoju i otwartości człowieka.

SPOŁECZNE UJĘCIE wg. VEBLENA (1899r)
• Jego koncepcja czasu wolnego jest ściśle powiązana z przynależnością do określonej grupy społecznej (XIXw.) lub klasy społecznej (klasy rządzące, uprzywilejowane społecznie).
• Wprowadził pojęcie tzw. Klasy PRÓŻNIACZEJ ( ang. Leisure class).
• Wg. Współczesnego podejścia ( T. Szlendak) dzisiaj próżnują jedynie ci którzy maja pracę (osoby bardzo dobrze zarabiające).

KONCEPCJA CZASU WOLNEGO –KŁADĄCA NACISK NA OBLIGATORYJNOŚC CZYNNOŚCI I ZACHOWAŃ- J . Dumazedier.
 Czynności wolne od obowiązków zawodowych, rodzinnych, społecznych- zorientowanych na osobisty rozwój i samorealizację.
 Czas poza snem i czynnościami fizjologicznymi przeznaczony na odpoczynek, zabawę i bezinteresowny rozwój osobowości.
 Semi leisure ( czas na wpół wolny) czynność czasu wolnego których pojawia się jakikolwiek przymus (obligatoryjność) wykonania.
 Np. czytanie prasy fachowej, odwiedzanie wystaw, targów specjalistycznych, kontakty z osobami z kręgu znajomych z pracy, działalność w stowarzyszeniach, czynności religijne.

KONCEPCJA CZASU WOLNEGO JAKO STANU DUCHA I UMYSŁU /J. NEULINGER
 Czas wolny jako stan umysłu
 Dowolność czynności prowadzących do samorealizacji
 Czynności wykonywane dla nas samych (przyjemność i satysfakcja).
 Czas bycia sobą, doskonalenie talentów i umiejętności
 Podejście holistyczne – czas wolny można odnaleźć we wszystkich sferach działania człowieka -> pracy, edukacji itp.
 Wszelkie rodzaje aktywności są częścią całości
 Duże poczucie autonomii

KOCEPCJA CZASU WOLNEGO JAKO PRZECIWIEŃSTWO PRACY
1. Teoria kompensacji pracy czasem wolnym (W.R Burch) aktywność podejmowana w czasie wolnym jest przeciwstawna do czynności wykonywanych w miejscu pracy.
Np. praca umysłowa – aktywność fizyczna
Praca monotonna- poszukiwanie intensywnych przeżyć itp.
2. Teoria odzwierciedlenia pracy w czasie wolnym – silne powiązania czasu wolnego z czasem pracy.
 Jednostka przemęczona i znudzona swoją praca przeżywa swój czas w sposób negatywny.
 Osoba lubiąca swą pracę przenosi na aktywność w czasie wolnym np. poprzez uprawianie hobby zbliżonego do pracy zawodowej.

PODEJŚCIE SKRAJNIE EKONOMICZNE:
• Czas konsumpcji dochodów z pracy
• Czas odtwarzania własnych zdolności do wykorzystywania pracy

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE CZASU WOLNEGO:
1. Kategoria złożona i wielowymiarowa.
2. Czas dyskrecjonalny.
3. Indywidualne odczuwanie wolności podejmowanych wyborów.
4. Poczucie niezależności w wykorzystywanych w tym czasie czynnościach.
5. Wpływa głównie z pobudek wewnętrznych jednostki.
6. Swoboda wyboru aktywności wykonywanych w czasie wolnym: poczucie przyjemności.
7. Uwolnienie od sił zewnętrznego oddziaływania
8. Sfera życia nie zajętą przez pracę, dojazdy, czynności dnia codziennego czy sen.
9. Odczuwanie wolności od zobowiązań na rzecz środowiska zewnętrznego( praca, rodzina czy religia).

DEFINICJE :

 J.R Kelly – „Czas wolny znajduje się głownie w opozycji do czasu pracy. Nie dostajemy za niego wynagrodzenia, nie jest tez wynikiem wymogów innych. Nie jest to czas niezbędny do budowania swego statusu ani czas niezbędny do życia.”
 J. Tribe- „ Czas wolny obejmuje wszystkie zajęcia, którym jednostka może się oddawać jak wypoczynek rozwój wiedzy kształcenie( bezinteresowny) dobrowolny udział w życiu społecznym z własnej chęci po uwolnieniu się od obowiązków zawodowych, rodzinnych i społecznych.”
 E. Wnuk- Lipiński- „ jest to czas pozostający do osobistej dyspozycji człowieka po spełnieniu przez niego obowiązków zawodowych, rodzinnych, szkolnych oraz zaspokojeniu potrzeb biologicznych organizmu”.

Wg. B. Junga pojęcie czasu wolnego zawiera w sobie elementy:
1. Psychologiczno –subiektywne (stan duszy, styl postępowania)
2. Rezydualne (czas po uwolnieniu się jednostki od obowiązków zawodowych zawarty w 24 h).
3. Autonomiczno- osobiste(działanie dobrowolne)
4. Normatywno- funkcjonalne (czas pogoni za prawdą i poznaniem samego siebie, wypoczynek, rozrywka, bezinteresowne pogłębienie swej wiedzy.
5. Behawioralna (każdy typ zachowania inny niż praca)
6. Ekonomiczne (czas nie jest na sprzedaż „należący wyłącznie do jednostki”).

PODSUMOWANIE DEFINICJI:
Kontakt definicyjny
czasu wolnego
„Czysty” czas wolny
Autorzy definicji S. Simpson ,C. Yoshioka
J. Pieper, S. de. Grazia,
B. Jung
Cechy czasu wolnego
*Jest naturalnym elementem egzystencji człowieka
*Jest wydzielony z 24godz. Budżetu czasu jednostki
*Jest wolny od czynów obligatoryjnych

Kontakt definicyjny
czasu wolnego -Czas specyficznych zachowań

Autorzy definicji T. Veblen, J.Dumaz-Edier, W.R Burch, H.I Willensky, J.R Kelly, S. Czajka
Cechy czasu wolnego
* Jest przekształcony w działania sprawiające przyjemność
*Charakteryzujący się zachowaniem o charakterze zarówno biernym jak i czynnym

Kontakt definicyjny czasu wolnego- Duchowy wymiar czasu wolnego
Autorzy definicji: J. Neulinger.
Cechy czasu wolnego:
*Czas realizacji wyższych potrzeb psychicznych.

Uwarunkowania aktywności wolno czasowych
Zachowanie wolno-czasowe zależą od :
1. Czynniki biologiczne
• Stan zdrowia, poziom sprawności fizycznej, poziom wydolności fizycznych, typ budowy somatycznej.
2. Czynniki psychiczne:
• Osobowość, typ temperamentu, poziom inteligencji, postawa człowieka do życia, struktura potrzeb i zainteresowań.
3. Czynniki społeczno- demograficzne :
• Płeć, wiek, wykształcenie , zawód
4. Czynniki gospodarczo- ekonomiczne
• Sytuacja materialna, ilość wolnego czasu, dostępność do urządzeń i obiektów rekreacyjnych.

Czas wolny:
• Obiektywny (minuty, godziny, dni)
• Subiektywny (przyjemność, relaks)

Definicje czasu wolnego wg. Aleksandra Kamińskiego (1975r).

• Czas wolny – jest to część budżetu czasu, która nie jest zajęta przez prace zarobkową ani przez systematyczne kształcenie się uczelniane, ani przez zaspokojenie elementarnych potrzeb fizjologicznych (sen, posiłki, higiena) ani przez stale obowiązki domowe (gotowanie, sprzątanie, pranie, opieka, nad członkami rodziny). I może być spożytkowany bądź na swobodne wczasowanie bądź na życie rodzinne, obowiązki społeczne i aktywność przynoszącą doraźne korzyści).
• Czas na wpół wolny- to części budżetu czasu przeznaczona na czynności którym towarzyszy poczucie obowiązku ich wykonania lub świadomość rzeczowych korzyści ale które zarazem wykonujemy z pewnym marginesem swobody.
• Wczasowanie – część czasu wolnego, które swobodnie i dobrowolnie dysponując możemy wypełnić wypoczynkiem zabawą oraz podejmowaną z własnej potrzeby dla własnego rozwoju, p. umysłową, (samokształcenie), aktywnością społeczną, artystyczną , sportową i inną).

Inne definicje:
• Czas pusty – to czas „ źle przeżywany”! Rodzi się jako skutek, braku, „ program na zagospodarowanie czasu wolnego, który jest czasem swobodnego wyboru.
[za dr. – Bogusława Jodłowska]
• Czas uwolniony – czas wolny „wymuszony” sytuacją osób bezrobotnych.
• Czas dyspozycyjny- czas którym przedmiot może dowolnie dysponować, bez ograniczeń zewnętrznych.
[ za prof. Józefem Kargulem]
• Czas współbieżny polichromiczny – czas na jednoczesne czynności „ z różnych porządków” [np. gotowanie przy muzyce]
[za Edwardem Hallem]
Rekreacja:
To różnorodne formy aktywności podejmowane poza obowiązkami zawodowymi, domowymi, społecznymi dla odpoczynku, rozrywki i samodoskonalenia
[M. Denel, W. Humen 1970]
 To zorganizowany system postępowania człowieka
 Wywodzi się z ogólnego systemu wartości kulturowych.
 Działalność w czasie wolnym, zmierzającym do zachowania w człowieku zdrowia, sprawności życiowej
 Do rozwijania i kształcenia indywidualnych zamiłowań i zainteresowań umysłowych i twórczych
 Do stworzenia sytuacji kształtujących
 Ale jednocześnie systematycznej rozrywki i wypoczynku
[Kazimierz Czajkowski 1979]

Formy Rekreacji
 Rekreacja fizyczna (zachowania o dominującym komponencie ruchowym)
 Rekreacja twórcza (angażowanie kreatywnej strony osobowości)
 Rekreacja kulturalno-rozrywkowa( recepcja dzieł kultury, rozrywki umysłowej, hobby, turystyka krajoznawcza i przyrodnicza)
 Rekreacja przez działalność społeczna ( dobrowolne działanie podejmowane w czasie wolnym na rzecz innych osób np. działalność animacyjna, organizatorska, dobroczynna).

Miejsce zachowań rekreacyjnych:
Rekreacja w domu i poza domem
• W ramach czynności domowych można mówić o takich zajęciach jak:
Czytelnictwo, słuchanie muzyki, oglądanie telewizji, słuchanie radia, relaks, realizowanie hobby, zainteresowań, ogrodnictwo, ćwiczenia fizyczne).
Rekreacja poza domowa:
• Uprawianie sportu, korzystanie z infrastruktury kulturalno-rozrywkowej, gastronomii, uczestnictwo w zawodach, rozrywkach, imprezach masowych, turystyka.

anex

Pedagogika czasu wolnego wykład 2 25.04.2009

1. MOTYWACJE A CZAS WOLNY
a) motywacje indywidualne:
- aspekt zdrowotny, dobra kondycja fizyczna
- pozbycie się stresów dnia codziennego
- oderwanie od zwykłego rytmu pracy
- podtrzymanie kontaktów z ludźmi
- realizowanie własnych zainteresowań
- zachowania „nostalgiczne” – poszukiwanie miłych wspomnień i doznań

b) motywacje społeczne:
- zacienienie więzi z innymi ludźmi, szukanie wspólnych doznań
- rywalizacja i współzawodnictwo
- realizacja potrzeb ludycznych – zabawa

 ekspresja własnej osobowości
 socjalizacja
 przeciwdziałanie postawom egocentrycznym

2. CZAS JEDNOSTKI – podstawowe współzależności

CZAS DYSPOZYCJI JEDNOSTKI

Czas pracy ↔ Czas wolny ↔ Czas pozostały

Rekreacja Czas przeżyć duchowych

Typy: Miejsce: Motywacje:
- fizyczna - domowa - indywidualne
- twórcza - pozadomowa - społeczne
- kulturalna
- rozrywkowa

3. INDYWIDUALNE ASPEKTY CZASU WOLNEGO:

Źródła psychicznego zadowolenia jednostki poprzez realizacje potrzeb:
- intelektualnych ( bycie kreatywnym)
- społecznych ( budowanie związków międzyludzkich, przyjaźni, zaspokajanie potrzeby przynależności)
- dążenia i osiągania doskonałości (podążanie za wyzwaniami, bycie na czasie, niedostawanie od innych).

4. CZAS WOLNY JEDNOSTKI A FAZY CYKLU ZYCIA
* DZIECIŃSTWO
- zdobywanie wiedzy o środowisku
- do 3 roku życia– zabawy zorientowane „na siebie” – egocentryzm
- 3 do 5 lat – zajęcia z rówieśnikami – proces socjalizacji
- obserwacja zachowań innych
- pow.5 lat – zabawy rywalizacyjne – budowanie pozycji w grupie.

* OKRES SZKOLNY ORAQZ LATA DOJRZEWANIA
- formy zachowań – indywidualizm i naśladownictwo
- pierwsze formy zachowań patologicznych
- więcej obowiązków- mniej czasu wolnego
- nowe role społeczne ( w pracy, rodzinie)
- okres osiągania statusu życiowego ( rodzina, dzieci) – schematyczność czynności- zmęczenie i znużenie.
- zachowania czasu wolnego – nawyki- poszukiwanie satysfakcji

*WIEK DOROSŁOŚCI:
- punkt przełomowy w zwiększeniu zasobów czasu wolnego – usamodzielnienie się dorosłych dzieci.

* CZAS WOLNY OSÓB STARSZYCH
- w obecnej cywilizacji to zjawisko społeczne. Cechy charakterystyczne:
- uwolnienie od obowiązków świadczenie pracy
- zabezpieczenie materialny
- słabnące zdrowie, spadek sił witalnych
- czynności w czasie wolnym: TV, radio, czytelnictwo, spacery
- możliwości dalszego rozwoju, np. uniwersytety trzeciego wieku czy kluby emerytów
- wzmożona aktywność: fizyczna, towarzyska
EFEKT: poprawa zdrowia i kondycji fizycznej, poczucie bycia szczęśliwym!

5. PUNKTY ZWROTNE W RÓŻNYCH OKRESACH ŻYCIA

- rozpoczęcie edukacji – zakończenie okresu beztroskiego dzieciństwa
- przechodzenie na wyższe poziomy edukacji
- rozpoczęcie pracy zawodowej
- założenie rodziny i pojawienie się dzieci
- dorastanie dzieci, opuszczenie przez dzieci rodzinnego domu
- zakończenie pracy i rozpoczęcie emerytury

6. FUNKCJE CZASU WOLNEGO

- bezpośrednie – zaspokojenie konkretnej potrzeby, np. likwidacja zmęczenia
- pośrednie – rozwój fizyczny i psychiczny człowieka.

Klasyfikacja funkcji:
a) Funkcje społeczno – humanistyczne
b) Funkcje gospodarcze

Ad.a) Funkcje społ.- hum. Wg. E. Wnuka – Lipieńskiego

- funkcje podstawowe: edukacyjne, wychowawcze, kulturalne, kompensacyjne, rekreacyjne, integracyjne
FUNKCJE EDUKACYJNE CZASU WOLNEGO:
- bezinteresowne, dobrowolne poszerzenie horyzontu intelektualnego
- podnoszenie kwalifikacji zawodowych
- zaspokajanie potrzeby poznawczej, wiedzy i nowych doświadczeń
- czas kształcenia nieformalnego

FUNKCJE WYCHOWAWCZE – kształtowanie:
- określonych norm postępowania
- światopoglądu, idei, stylu bycia itp.
- systemu wartości i postaw moralnych.

FUNKCJE KUTURLANE:
- „kulturotwórcze” i „kulturobiorcze”
- zaspokajanie potrzeb twórczych, zgodnych z osobistymi zainteresowaniami,aspiracjami
- rekompensata czynności wykonywanych w czasie pracy ( niezaspokojone aspiracje) np. udział w amatorskich zespołach muzycznych, teatralnych, uprawianie turystyki.

FUNKCJA REKREACYJNA:
- usuwanie zmęczenia fizycznego I psychicznego

FUNKCJA INTEGRACYJNA:
- tworzenie więzi społecznych
- integracja rodziny( osłabienie więzi rodzinnych, praca kobiet, deficyt czasu)
- powstawanie niesformalizowanych kontaktów
- porotwórcza rola grupy ( elitarne, ekstremalne sporty, egzotyczne wyjazdy)

7. WSPÓŁCZESNE PODEJŚCIE DO CZASU WOLNEGO

 Przestaje być utożsamiany jedynie z wypoczynkiem, rozrywką
 jest sferą samorozwoju, samorealizacji człowieka
 Umożliwia korzystanie z efektów pracy – awans kulturalny pracownika, prestiż, awans społeczny

8. CZŁOWIEK JAKO ŹRÓDŁO SATYSFAKCJI wg. D.K. Hawesa:
- przywrócenie więzi między człowiekiem a naturą
- zachowania eskapistyczne ( oderwanie się od rzeczywistości)
- zaspokojenie potrzeby sukcesu i rozrywka w sferze pozazawodowej ( sport, życie towarzyskie)
- odnalezienie własnej autonomii, wartości ( hobby)
- weryfikacja wartości
- poczucie wspólnot z ludźmi

9. FUNKCJE SPECYFICZNE:
- osoby niepełnosprawne – f. rehabilitacyjna, c.w. pokonanie społecznej izolacji
- osoby bezrobotne – wymuszona bierność, c.w. rozwijanie lub zmiana kwalifikacji
- emeryci i renciści – nagroda za lata pracy, c.w. utrzymywanie sprawności fizycznej i umysłowej

10. EFEKTY SPOŁECZNE NIEPOŻĄDANE:
- spadek społecznego prestiżu, apatia, poczucie bezsensu życia osób bezrobotnych
- brak umiejętności i brak możliwości korzystania z czasu wolnego
- dążenie do „zabicia czasu” – zachowania negatywne, patologiczne
- pracoholizm

11. FUNKCJE SPOŁECZNO-WYCHOWAWCZE wg. K. Denka:

- socjologiczno- ekonomiczne
- psychologiczne
- fizjologiczno-zdrowotne
- pedagogiczne

12.FUNKCJE CZASU WOLNEGO wg. M. Winiarskiego:

- kreatywna – samorealizacja, zainteresowania, aspiracje, postawy twórcze, kreowanie własnym rozwojem
- rekreacyjna – wypoczynek, zabawa i rozrywka
- kształtująca – zainteresowanie nauką i techniką, postawy naukowo-badawcze
- opiekuńcza:
* zaspokojenie podstawowych potrzeb dzieci i młodzieży
* przeciwdziałanie czynnikom zagrażającym życiu i zaburzającym rozwój
* wyrównywanie braków rozwojowych
* ukierunkowanie drogi szkolnej i przeciwdziałanie negatywnym selekcjom

- integracyjna – zbliżanie się do siebie dzieci, młodzieży i dorosłych zamieszkujących dane osiedle, dzielnice, miasto, wieś, większy rejon terytorialny.
Dysfunkcja: zjawisko osamotnienia społecznego i duchowego, anonimowość życia w środowisku wielkomiejskim

- środowiskowa:
* inicjowanie współpracy placówek i instytucji środowiskowych zorientowanych na zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej
* wzbogacanie infrastruktury materialnej wychowania w środowisku.

PEDAGOGIKA JAKO NAUKA

PEDAGOGIKA – TO NAUKA O WYCHOWANIU – o istocie, cechach, treściach, metodach, środkach i formach organizacyjnych procesów wychowawczych.

DZIAŁALNOŚĆ WYCHOWAWCZA – zabiegi i procesy mające na celu wpływanie na fizyczny, umysłowy i moralny rozwój młodych pokoleń, przekazywanie im doświadczeń społeczeństwa z zakresu wytwórczości, dorobku kulturalnego, przygotowanie do twórczego rozwoju i pomnażania tego dorobku, a tym samym zapewnienie ciągłości życia społecznego między pokoleniami.

1. Pochodzenie – PAIDAGAGOS – niewolnik grecki, który prowadził chłopca do swego pana na ćwiczenia gimnastyczne.
Z czasem paidagagos z opiekuna przekształcił się w nauczyciela- wychowawcę ( opieka oraz kształcenie umysłowe, duchowo-moralne, czyli wychowanie).
Czynności wychowawcy zaczęto nazywać paidagogiją.

2. WSPÓŁCZESNA PEDAGOGIKA:

- pedagogika – dział wychowania dzieci
- hebagogika – dział wychowania młodzieży
- andragogika – wychowanie i oświata ludzi dorosłych
- gerontagogika – oświata wieku starszego

3. POCHODZENIE DZIEDZICTWA KULTURY GRECKIEJ:
- pedagog – zawodowo zajmuje się wychowaniem
- PAIDEIA – czynności i skutki wychowawcze ( utworzony przez sofistów – wędrowni nauczyciele greccy- V/IV w. p.n.e.)
- oznacza wykształcenie w gramatyce, retoryce, dialektyce.
- ideał humanistycznego kształcenia ( greckie paideia- łacińskie humanistas)
- Protagoras – miara wszechrzeczy jest człowiek
- Platon – dodał, ze miara człowieka jest Bóg.

4. PEDAGOGIKA JAKO NAUKA:
- początek XX wiem
- wg. Fr. Socjologa Emila Durkheima każde społeczeństwo ma swój system wychowawczy, a pedagogika jako nauka normatywna dostarcza systemom narodowym naczelnych idei a ogólnych pojęć.
- polski pedagog Józef Mirski – pedagogika to nauka dotycząca praktycznego wychowania zawodowego w szkole.
- dla Niemców pedagogika to nauka kształtująca ducha narodowego
- dla Rosjan – filozofia stosowana

5. 3 RODZAJE WYCHOWANIA:
- NATURALNE – życie rodzinne, czas wolny i inne
- CELOWO ZAMIERZONE – przygotowujące dziecko, młodzież do przyszłego zawodu, stanu, pracy
- ORGANIZOWANE PROGRAMOWO – instytucje wychowawcze

6. BUDOWA PEDAGOGIKI I JEJ MIEJSCE W SYSTEMIE NAUK:
- Joann Friedrich Herbart – niemiecki uczony- nadał naukowy charakter pedagogice na przełomie XIX wieku – oparł ją na etyce i psychologii.

7. ROZWOJ PEDAGOGIKI
- przełom Xix w. – pedagogika normatywna ( cele wychowania: filozofia, etyka, aksjologia)
- lata 30. – badanie praw rozwojowych człowieka na podstawie fenomonologi ( metoda poznawcza).
- II poł. XX wieku – wielopiętrowe działy.

CEL PCW- idea wychowania społeczeństwa do umiejętnego, pożytecznego, wartościowego, zdrowego, moralnego i kulturalnego zagospodarowania czasu wolnego oraz dążenia do uzyskania wyższej jakości życia.

Według. B. Chmielowskiego, pedagogika czasu wolnego tworzy wzory postępowania zgodni z potrzebami jednostki, przeciwdziała powierzchownemu kultowi rekreacji i wypoczynku.

Po raz pierwszy sformułowania pedagogika czasu wolnego użył niemiecki pedagog Fritz Klatt w 1929 roku, w artykule: „ Organizacja czasu wolnego, zasady i doświadczenia wychowania człowieka pracy”.

Badania w Polsce:
- Uniwersytet Warszawski – R. Wroczyński, koniec lat 60: PCW
- Uniwersytet Łódzki – A. Kamiński, początek lat 70.

Pedagogika czasu wolnego – jest rozumiana jako pedagogiczna teoria projektująca, opisująca, wyjaśniająca, a także przekształcająca potrzeby, wzory zachowań, style życia człowieka w różnych fazach jego egzystencji pod wpływem uwarunkowań społeczno-cywilizacyjnych.

8. TEZY PEDAGOGIKI CZ.W.

TEZY
Charakterystyka
Narastanie czasu
wolnego Ciągły wzrost czasu wolnego stwarza wiele problemów społecznych
Zagospodarowanie
czasu wolnego Przy wypełnianiu treściami czasu wolnego, ważne jest poznanie potrzeb człowieka mechanizmów ludzkiego działania
Rozwój człowieka Rozwój osoby ludzkiej polega na jej rozwoju biologicznym, społecznym i kulturalnym
Warunki zaspokojenia potrzeb Nasycenie środowiska życia pozytywnymi wzorami, wartościami i instytucjami wychowawczymi
Ukierunkowanie wychowania Na realizację zadań profilaktycznych oraz kreacyjnych

9. Człowiek jako istota bio-socjo-kulturalna
Rozwój osoby polega na:
- rozwoju biologicznym
-rozwoju społecznym – wrastanie w społeczeństwo, role społeczne
- rozwoju kulturalnym – wrastanie w wartości kultury, zinternalizowanie norm, wartości i wzorów